Przechowywanie i przygotowywanie próbek laboratoryjnych – najlepsze praktyki
Nowoczesne badania laboratoryjne dają możliwość dokładnej analizy próbek biologicznych, ale także żywności oraz wody. Warunkiem jest jednak wykorzystanie w laboratoriach odpowiednich sprzętów oraz akcesoriów. Znaczenie ma to, jak pobierane są próbki i w jaki sposób są przechowywane przed badaniami. Oto, jakie urządzenia i akcesoria powinno wykorzystywać się w laboratoriach oraz jakie zasady dotyczące pracy z nimi muszą tam obowiązywać.
Jakie szkło jest odpowiednie do przechowywania próbek laboratoryjnych?
W laboratoriach zajmujących się badaniami próbek żywności, wody, gleby, a także bakterii i grzybów, to szkło jest często wykorzystywane ich przechowywania. By materiał badawczy pozostał w nienaruszonym stanie, musi ono spełniać określone wymagania. Użycie nieodpowiedniego szkła grozi zmianą parametrów próbki, szybszym, niekontrolowanym zachodzeniem procesów chemicznych, a w efekcie zafałszowanym wynikiem badań.
Przystosowane do przechowywania określonego rodzaju próbek
Szklane naczynia laboratoryjne muszą powstawać ze szkła maksymalnie odpornego na czynniki chemiczne. Jest to ważne szczególnie w laboratoriach, w których bada się próbki materiałów przemysłowych. W składzie paliw, olejów i środków chemicznych mogą znajdować się substancje wchodzące w reakcje ze standardowymi tworzywami, dlatego naczynia laboratoryjne do przechowywania próbek muszą być odporne na kwasy, zasady, sole i całą gamę związków chemicznych. Najlepiej, jeśli powstają one ze szkła borokrzemowego lub kwarcowego. To tworzywa, które nie są reaktywne z większością substancji chemicznych.
Łatwe w utrzymaniu w czystości
Zaletą szklanych naczyń laboratoryjnych jest to, że są one przeznaczone do wielokrotnego użytku. Aby móc je przygotować do przechowywania próbek, poddaje się je starannemu czyszczeniu, a w większości przypadków sterylizacji lub dezynfekcji. Ma to największe znaczenie w laboratoriach, w których przechowuje się materiał biologiczny.
Próbki krwi, śliny czy wymazów z gardła muszą zawsze znajdować się w sterylnym szkle. Natomiast sama sterylizacja wymaga oddziaływania na szkło laboratoryjne niezwykle wysoką temperaturą. Bakterie, wirusy i grzyby są zabijane m.in. gorącą parą wodną, dlatego szklane naczynia wykorzystywane do pracy w laboratorium muszą być odporne na uszkodzenia pod wpływem kontaktu z wysoką temperaturą.
Mające odpowiedni kolor
Szkło laboratoryjne kojarzy się najczęściej z przezroczystymi naczyniami. Bywa jednak, że ze względu na specyfikę próbki, należy odciąć ją od dostępu od światła, dlatego w laboratoriach można znaleźć także sterylne pojemniki, które mają nieprzezroczyste ściany. Oprócz tego do tymczasowego przechowywania próbek wykorzystuje się często woreczki, a nawet butelki, które zabezpieczają substancje przed kontaktem ze światłem.
Jakie szkło wykorzystuje się do przechowywania próbek laboratoryjnych?
Próbki mogą być przechowywane w laboratoriach w różny sposób. Zależy to m.in. od zasad i procedur w danej placówce, ale też od specyfiki materiału. Szklane naczynia do przechowywania różnią się od siebie wielkością oraz zastosowaniem. Niektóre z nich służą także do obserwacji próbek, ich badania, a nawet hodowania kultur mikroorganizmów.
Typowym szkłem laboratoryjnym do przechowywania materiału do badań są:
- probówki – warunkiem jest jednak, aby miały one szczelne zamknięcie. Probówki to stożkowate naczynia o zaokrąglonym dnie. Może, ale nie musi, znajdować się na nich precyzyjna podziałka. Są to najczęściej małe naczynia – służą do tymczasowego przechowywania niewielkich próbek wody, żywności, ale także materiału biologicznego, czyli krwi, moczu, kału;
- szkiełka (szalki) Petriego – niektóre z nich mają zamknięcie, aby uniemożliwić kontakt próbki z czynnikami zewnętrznymi, a także z powietrzem. Są też takie bez pokrywki, które umożliwiają przechowywanie, a zarazem badanie określonego materiału do badań. Szalka Petriego jest niezbędna, aby badać próbki pod kątem znajdujących się w nich kultur bakterii i grzybów;
- kuliste kolby z zamknięciem – zdarza się, że i w nich znajduje się materiał do badań. Można w nich przechowywać np. próbki o większej objętości.
W jaki jeszcze sposób przechowuje się próbki laboratoryjne?
Do przechowywania próbek można wykorzystać specjalnie przystosowane do tego akcesoria, zarówno ze szkła, jak i z tworzywa sztucznego. Mogą to być np.:
- butelki – szklane lub plastikowe i wykonane z materiałów o odpowiednich parametrach. Występują w wersji z miarką i bez, ale wszystkie mają szczelne zamknięcie. Można w nich wygodnie i prawidłowo przetransportować np. próbki wody, ale także substancji chemicznych;
- woreczki – są one nieocenione podczas przechowywania i transportu próbek. Mają szczelne zamknięcia, np. strunowe, i można umieszczać w nich probówki. Oprócz tego są dostępne sterylne i jałowe woreczki do transportu próbek żywności. Wykonuje się też takie, w których mogą znaleźć się płyny i produkty sypkie – tworzy się je tak, aby ich zawartość nie miała szans wydostać się na zewnątrz.
Jaki sprzęt laboratoryjny służy do przechowywania próbek?
By próbki mogły znajdować się w odpowiednich warunkach, w większości przypadków konieczne jest korzystanie z nowoczesnych technologii. W ten sposób materiał badawczy może mieć zapewnioną odpowiednią temperaturę, a nawet wilgotność. Wykorzystuje się do tego urządzenia, które mogą być sprawnie obsługiwane przez laborantów i precyzyjnie programowane. Niektóre sprzęty mają prostą budowę, a inne to zaawansowane mechanizmy.
Eksykatory
Są to urządzenia służące do przechowywania próbek wrażliwych na wilgoć. Mają prostą budowę, a w ich wnętrzu panuje normalne ciśnienie. To całkowicie szczelne konstrukcje., dzięki czemu znajdujące się w nich próbki są chronione przed działaniem czynników zewnętrznych. Budowa eksykatora umożliwia również izolację materiału badawczego od tlenu. W takim urządzeniu, przeważnie na jego dnie, znajduje się specjalny środek do pochłaniania wilgoci (jest nim najczęściej żel silikonowy). Natomiast sama próbka znajduje się w dolnej części eksykatora.
Inkubatory
Taki sprzęt to elementarne wyposażenie laboratorium biologicznego, mykologicznego, lub biotechnologicznego. Inkubator umożliwia utrzymanie stałych i odpowiednich warunków dla wzrostu komórek i hodowli tkankowych. Inkubatory na pierwszy rzut oka przypominają szafkę – niektóre z nich mają okienka, przez które można doglądać próbki. Nowoczesne modele mają intuicyjne panele do obsługi, które umożliwiają modyfikowanie warunków panujących wewnątrz inkubatora. Są też wykonane ze stali nierdzewnej oraz z materiałów, które mają właściwości bakteriobójcze.
Anaerostaty
Takie urządzenia służą do przechowywania próbek biologicznych, ale przede wszystkim do zapewniania odpowiednich warunków do hodowli kultur bakterii – anaerostat umożliwia rozwój tych mikroorganizmów w ściśle określonej atmosferze ochronnej. To urządzenie wykorzystywane do hodowli kultur bakterii w warunkach beztlenowych.
Co wykorzystuje się do pobierania próbek?
Do pobierania niektórych próbek, np. krwi, niezbędne są sterylne igły. Jednak materiał badawczy można też pobierać, korzystając z pipet. Mogą to być modele automatyczne i tłokowe – wygodne podczas użytkowania. Materiał pobrany przez pipetę powinien jak najszybciej znaleźć się w sterylnej probówce, na szalce Petriego lub w specjalnym pojemniku – zapobiega to jego zniszczeniu na skutek kontaktu z czynnikami zewnętrznymi
Oprócz tego materiał badawczy zbiera się za pomocą wymazówek. Są to zwykłe plastikowe pałeczki z jałowym wacikiem z wiskozy, a niekiedy z gąbką. Za ich pomocą pobiera się materiał do badań – z gardła, nosa, ale także z powierzchni mebli, narzędzi, a nawet żywności. Wymazówki mają specjalne zamknięcie, które zabezpiecza próbkę do czasu, aż znajdzie się ona w naczyniu do badań laboratoryjnych.
Na co zwrócić uwagę, przygotowując próbki do badań?
Przygotowując próbki do badań, zwróć uwagę na ich identyfikację. Na probówkach, workach i butelkach powinny znajdować się odpowiednie etykiety. To miejsce na staranne opisanie badanego materiału i kod kreskowy. Takie etykiety powinny być odporne na kontakt z wodą i szeroki zakres temperatur.
Badania laboratoryjne to pierwszy krok do tego, aby zdiagnozować chorobę, wykryć zanieczyszczenie wody i obecność grzybów czy bakterii w żywności. Z tego powodu próbki badane w laboratorium muszą być starannie przechowywane, z wykorzystaniem odpowiedniego szkła i urządzeń, i profesjonalnie pobierane.
